Nazwisko pochodzi od nazwy ich siedziby rodowej, Działynia w ziemi dobrzyńskiej. W XVI w. Ród Działyńskich zaczął przenikać z Kujaw do Prus Królewskich. Związki z dworem królewskim pozwoliły na szybkie osiągnięcie godności senatorskich przez pruską linię rodziny (wydała ona 16 senatorów pruskich). Od 2 połowy XVII w. kolejni przedstawiciele rodu Działyńskich przenosili się do Wielkopolski i to oni stali się dominującą linią rodziny. Ostatnim męskim przedstawicielem był Jan Kanty Działyński.

Jan Kanty Działyński

Pałac Działyńskich w Poznaniu

Początek funkcjonowania Działyńskich na Ziemi lubawskiej nastąpił 28 X 1534 roku, kiedy to Mikołaj Działyński został mianowany przez Zygmunta I Starego starostą bratiańskim. Starostowie bratiańscy mieli wielkie zasługi w krzewieniu patriotyzmu i obronie religii katolickiej. Zahamowanie i powstrzymanie postępów reformacji na ziemi lubawskiej było związane przede wszystkim z działalnością rodziny Działyńskich. Wyjątkową postacią był Paweł Jan Działyńskiemu – wojewoda pomorski i starosta bratiański z lat 1613 – 1643.

W 1624 roku sprowadził na tereny ziemi lubawskiej ojców reformatów z zakonu św. Franciszka dla których wybudował klasztor w Łąkach Bratiańskich, miejscowości w której według legendy doszło do objawień Matki Boskiej. Niebawem Łaki Bratiańskie zaczęto nazywać „Częstochową Północy” za sprawą licznych cudów odnotowanych przez zakonników oraz tysięcy pielgrzymów z całej Polski chcących odwiedzić cudowną figurę oraz doznać łask uzdrowienia.

Paweł Jan Działyński

Drzewo Genealogiczne Rodu Działyńskich

Piechota z pułku Działyńskiego

Od 2 połowy XVII w. kolejni przedstawiciele rodu Działyńskich przenosili się do Wielkopolski i to oni stali się dominującą linią rodziny. Od 1676 r. zamek w Kórniku stał się rezydencją rodu Działyńskich. Ostatnim męskim przedstawicielem był Jan Kanty Działyński.